Aanmeren
Vandaag staan Johan en Marieke in mijn agenda. We zijn aanbeland of liever gezegd aangemeerd bij fase 4 van de SCHIPaanpak te weten: Integratie. Ik ben zeer benieuwd naar het verloop van deze sessie. Het is altijd een spannend moment of de timing van fase 4 goed gekozen is. De opdracht die beiden hebben meegekregen luidt als volgt: Welke vorm of welk ritueel zou je kunnen bedenken om de voorbije relatie te borgen? En wat zou je, tijdens dit ritueel, nog willen zeggen tegen hem/haar? Niet altijd wordt door de ex-partners enthousiast gereageerd als ik deze opdracht introduceer.
Geestelijke jeuk
Soms krijgen mensen bij het woord ‘ritueel’ spontaan last van ‘geestelijke jeuk’. Het is wellicht wat stereotiep maar met name mannen zijn zeer goed in het uiten van hun weerzin hiertegen. Persoonlijk houd ik wel van wat weerstand. Cliënten die niet alles voor zoete koek aannemen zijn doorgaans ook gemotiveerder dan wel meer betrokken bij het proces van de SCHIPaanpak. Kritische cliënten houden mij ook scherp in het therapeutische proces. En last but not least hebben cliënten ook het recht om het hoe en waarom van SCHIP-interventies te weten en derhalve te kunnen begrijpen.
Waarom?
Tijdens de laatste sessie was het dan ook Johan die zijn vraagtekens zette bij het nut van deze opdracht. Ik heb hem gelukkig daarvan weten te overtuigen. Wij zijn ons er niet altijd van bewust dat veel terugkerende handelingen vallen onder de noemer rituelen. Zo worden binnen gezinssystemen feestdagen volgens bepaalde, specifiek aan het desbetreffende systeem gebonden, terugkerende gewoontes gevierd. Wat te denken van het housewarmingsritueel de babyshowers, huwelijksceremonies en begrafenissen? In feite zijn rituelen bedoeld om een bepaalde periode in het leven te markeren om vervolgens de overgang te maken naar een nieuwe fase. Marieke had aanvankelijk wat moeite om fase 4 in te kunnen gaan. Niet altijd lopen de ex-partners daarin synchroon. Degene die een nieuwe partner heeft, wil vaak wat meer snelheid in het proces dan degene die zich verlaten voelt. Ook daar hebben we uitgebreid bij stil gestaan. Vragen zoals;” wat behoeft er nog aandacht, waar maakt je je zorgen over”, zijn hierbij relevant. Pas wanneer beiden er klaar voor zijn kunnen ze zich richten op de vorm van het ritueel.
Het Pieterpad
Ook nu weer stel ik de steeds terugkerende vraag hoe het was om aan de opdracht te werken. Johan reageert: ”eerlijk gezegd vond ik dat niet eenvoudig. Iedere keer als ik dacht, ja dat is een mooi ritueel, zag ik haken en ogen voor wat betreft de uitvoerbaarheid”. Marieke zegt: “ik vond het wel een bijzondere opdracht omdat er van alles door mij heen ging”. Dit is het moment waarop ik beiden vraag hun ritueel aan elkaar te vertellen. Marieke begint: “ik had bedacht dat we samen een stuk van het eerste gedeelte van het Pieterpad gaan lopen en dan bij het eindpunt koffie met appeltaart gaan eten. Ooit zijn we daar ook aan begonnen maar vlak voordat we het eindpunt bereikten zijn we uit elkaar gegaan”. Ik kijk naar Johan die zegt: “laten we gewoon een biertje gaan drinken ergens en proosten op onze toekomst. Het Pieterpad… sorry maar dat loop ik sinds kort ook al met uh.…. en daarbij kost het me veel te veel tijd”
Valkuil van de therapeut
Tja wat nu? Ik kijk in de gapende valkuil die zich ter plekke voor mij opent. Mijn neiging om te bemiddelen in deze situatie of ze de nodige alternatieven voor te schotelen valt nagenoeg niet te onderdrukken. Marieke’s gezicht betrekt bij het horen van Johans bezwaren en ondertiteling. Wat nu? Het doel van het formuleren van een gezamenlijk ritueel is juist dat ze zich er beiden in kunnen vinden. Het is mijn taak om goed vast te kunnen stellen of dit zo is. Niet zelden zie ik een van de twee zich schoorvoetend neerleggen bij het voorstel van de ex. De kracht van het ritueel schuilt echter in de gezamenlijke beslissing, want dat draagt bij aan de nieuwe verbinding als ‘partners in ouderschap’. Niet geheel onbelangrijk hierbij nog eens te onderstrepen is dat de kinderen geen onderdeel van het ritueel vormen. Het gaat namelijk om het markeren van hun voorbije relatie als liefdespartners. Wanneer de ex-partners na hun gezamenlijke ritueel nog iets met hun kinderen willen ondernemen is dit wel mogelijk. Johan en Marieke blijken goed in staat te zijn om tot een gezamenlijk ritueel te komen. Het doet mij deugd om te zien hoe ze zich in elkaar kunnen verplaatsen en elkaar kunnen horen.
Het ritueel
Uiteindelijk komt er een nieuw ritueel uit wat nog wel wat kenmerken van de twee vorige rituelen bevat. Ze gaan een wandeling in de omgeving rondom de locatie van Natuurmonumenten in hun woonplaats maken. Na afloop drinken ze daar koffie met taart en sluiten ze af met een biertje. Beiden willen elkaar tijdens dit samenzijn bedanken voor de goede jaren die ze hebben gehad en hun prachtige kinderen die daaruit zijn voortgekomen. Marieke heeft bedacht dat het fijn zou zijn om deze dankwoorden op een kaartje te zetten voor elkaar waardoor deze nog eens terug te lezen zijn.
Nu ben ik weer aan slag. Samen met Johan en Marieke loop ik het ritueel door als een soort van filmscript: wanneer en hoe laat spreken jullie waar af? Hoe komen jullie daar? Hoelang duurt de wandeling? Wat te doen als het met bakken uit de hemel komt? Wanneer weet je of het ‘goed’ is? En tot slot hoe gaan jullie daar weg? Gaan jullie elk een kant op bij voorbeeld?
We nemen alles gedetailleerd door. Er ontstaat een wat opgewonden stemming in mijn behandelkamer. Beiden nemen deze exercitie zeer serieus en zijn voornemens er een succes van te maken. Ik haal opgelucht adem en concludeer voor mezelf dat de timing van fase 4 past in de fase van hun proces.
Vertrouwen
Ik heb me zorgen gemaakt om niets, want Marieke en Johan weten goed met elkaar te onderhandelen. Dat schept vertrouwen in de toekomst waarin ze als ‘partners in ouderschap’ nog ettelijke keren met elkaar zullen moeten overleggen. Voor nu sluiten we de sessie af. Ik wens ze alle succes toe voor zaterdag. Ik beloof ik ze die dag positieve energie te sturen opdat ze op koers blijven om uiteindelijk veilig te kunnen aanmeren.
-Tineke Rodenburg-