Aan alles komt een eind
Aan alles komt, hoe je het ook wendt of keert, eens een eind. Wanneer we midden in een crisis zitten, kunnen we ons bijna niet voorstellen dat er ooit een moment komt dat er weer licht schijnt aan het eind van de donkere tunnel. Het kan zelfs lijken alsof ellende een besmettelijke ziekte is die, net zoals het huidige Corona-virus, als een sluipmoordenaar om zich heen grijpt. De impact van welke crisis ook is vooraf niet te voorspellen. De naschokken van zo’n emotionele aardbeving kunnen jaren na dato nog voelbaar zijn.
Tijdens het proces van de echtscheiding worden de ex-partners regelmatig overspoeld met goed bedoelde maar helaas veelal irritante en niet helpende adviezen waarvan ”je moet het een plekje geven, je moet hem/haar loslaten, wees blij dat je van hem af bent, je verdient een betere partner” misschien wel de ergste dooddoeners zijn. Men vergeet dat je ooit met heel je ziel en zaligheid voor hem/haar hebt gekozen. Stel dat je inderdaad beter af bent zonder deze ‘slechte partner ‘wat zegt dat over jou? Zou dat kunnen betekenen dat je toch wel een enorme sukkel bent geweest dat je destijds voor hem hebt gekozen?
Voor de naaste omgeving geldt: als je dan toch iets wilt doen, zorg er dan voor dat je degene die je wilt steunen nooit deloyaal probeert te maken naar zijn ex-partner. Ten eerste bewijs je hem/haar daar absoluut geen dienst mee en ten tweede gaat deze ex-partner, indien er kinderen bij betrokken zijn, altijd een rol spelen in zijn of haar leven en zelfs wellicht in dat van jou.
De laatste afspraak
Ik ben in afwachting van Johan en Marieke die vandaag de laatste sessie van de SCHIPaanpak hebben gepland. Zoals gebruikelijk pak ik mijn aantekeningen van de afgelopen keer, en in dit geval van al die keren daarvoor, erbij. Ik herinner me hoe verslagen Johan erbij zat tijdens de eerste sessies toen Marieke hem wegzette als een onverantwoordelijke narcist. Ik herinner me Johan die Marieke op hopeloze toon verweet nooit iets goed te kunnen doen, toen niet en nu al helemaal niet. Ik herinner me de moedeloosheid bij beiden, het totale gebrek aan vertrouwen in elkaar en de mogelijkheid om uit deze akelige situatie te komen. Ik herinner me hoe ze beiden tot de tanden toe gewapend zich hadden verschanst in hun loopgraaf.
Niemand zal beweren dat het een pijnloos proces is geweest. Er waren momenten dat Johan en Marieke langs het randje van de afgrond liepen en het niet meer zagen zitten. Er waren momenten dat het teruggaan naar de pijnlijke momenten bijna niet te doen was. Door steeds opnieuw de vraag te stellen welke verlies onder de harde verwijten en het conflict school en steeds opnieuw de kwetsbare vraag te stellen aan welke behoefte en angst dit raakt werd geleidelijk aan zichtbaar wat ze van elkaar nodig hadden. Naarmate het SCHIP-traject vorderde werden ‘de harde noten’ zachter en ontstond er meer begrip voor elkaar en, niet geheel onbelangrijk, inzicht in het effect van het eigen gedrag op de ander.
Ik hoor Johan in mijn gedachten weer zeggen dat het hem zo speet dat hij Marieke onvoldoende kon steunen in de periode die voor haar zo angstig en levensbedreigend was. En omgekeerd hoe Marieke diep door het stof ging door te erkennen dat ze zich op z’n zachts gezegd buitengewoon onaardig over Johan had uitgelaten tegenover iedereen die het maar wilde horen. Het delen van de hun wederzijdse schaamte over datgene waar ze liever niet aan herinnerd wilden worden bracht hun als ex-partners dichter bij elkaar.
Rust
Even later zitten ze tegenover mij in de behandelkamer. Er gaat een voelbare rust uit van hen beiden. Ik vraag ze of mijn voelsprieten het bij het juiste eind hebben. Grappig om te zien dat ze beiden tegelijkertijd in de lach schieten. Johan constateert dat dit niet de eerste keer is dat ik feilloos de sfeer oppik waarin ze zich bevinden. Ik doe het maar af met een vorm van beroepsdeformatie en erken dat dit mij vaker overkomt. Het therapeutisch proces is gediend bij het serieus nemen van het intuïtieve vermogen van de therapeut.
Een van de laatste opdrachten voor fase 5 was: wat spreken jullie af wanneer het weer een keer misloopt. Met andere woorden: dat je ondanks alle goede voornemens toch weer in die oude valkuil terecht komt?
Aantekeningen helpen
Marieke duikt in haar tas en pakt haar opschrijfboekje erbij. “Ik heb me voorgenomen dat ik, zodra ik weer die akelige steek voel die maakt dat ik weer de neiging heb mij onmogelijk te gedragen, ik terugblader in dit ‘gezellige’ boekje waardoor ik mezelf weer kan herpakken. Misschien lukt het me zelfs om Johan te appen met zoiets van: “ik sta weer op het punt mezelf te verliezen.” Johan springt er onmiddellijk op in: “En wat zou je dan willen dat ik zeg of doe?”. “Nou heel eenvoudig, door bijvoorbeeld terug te appen: “wat goed dat je me dat laat weten, doe maar niet, je kunt het aan…iets van dien aard”.
Nu is het Johans beurt:” geloof het of niet, ik heb bijna een vergelijkbaar voornemen. Als ik de neiging heb om me te verschuilen achter halfslachtige of liever gezegd slappe teksten zodat jij denkt “waar gaat het over” dat ik jou dat laat weten. Ik dacht zelfs aan een soort van codewoord bijvoorbeeld SCHIP-moment of S-momentje. Haha” Marieke vraagt wat Johan dan van haar zou verwachten. “Dat je dan zegt: vertrouw op je kompas….of gooi het roer om” antwoordt Johan. Ik stel vast dat ‘het schippersjargon’ ons tijdens en na het traject, toch maar mooi van onuitputtelijke behulpzame metaforen voorziet.
Het geheelde HART
Vervolgens lopen we alle elementen van het beschadigde HART door om vast te kunnen stellen of en in welke mate deze inmiddels hersteld zijn. Beiden concluderen dat hun zelfbeeld weer behoorlijk intact is. Wanneer we hier op doorgaan komen Johan en Marieke tot de slotsom dat het aangaan van juist die zaken die raken aan schaamte en schuld bijdragen aan een goed gevoel over jezelf. Gek genoeg heeft dit herstel van eigenwaarde ook effect op alle andere elementen zoals: het Houvast, het Rechtvaardigheidsgevoel en beider Toekomstperspectief.
Kinderen er tussenuit
Tot slot rest mij nog een prangende vraag. “Toen jullie je destijds bij mij aanmeldden vertelden jullie dat je al van alles hadden geprobeerd om uit de misère te komen maar zonder enig resultaat. Ik ben razend benieuwd wat maakt dat het jullie nu wel is gelukt om het succesvol af te kunnen sluiten?”
“Laten we nu deze vraag toevallig vanmorgen ook aan elkaar hebben gesteld” reageert Marieke. “En weet je wat het antwoord is? Omdat het eindelijk eens niet over de kinderen ging maar alleen over onszelf. Hierdoor kwamen we toe aan datgene waar het echt over moest gaan en konden de kinderen niet meer als bliksemafleiders dienen. We voelen ons eindelijk weer met elkaar verbonden als ‘partners in ouderschap’.”
Een mooiere afsluiting had ik me niet kunnen wensen.
Het klopt dus dat aan alles ooit een eind komt en daarna onherroepelijk een nieuw hoopvol begin.
-Tineke Rodenburg-