Toename echtscheidingen
Als ik naar buiten kijk valt het niet te missen dat het eind van de zomer nu toch echt een feit is. De temperatuur is gedaald en door de bijkomende wind is het ongekend fris voor de tijd van het jaar. Inmiddels loopt het in mijn praktijk ook spreekwoordelijk storm met de aanvragen voor SCHIP-trajecten. Na de zomervakantie is er veelal een toename waarneembaar van het aantal echtscheidingen.
Impact op de relatie
Vandaag staat er weer een sessie gepland met Johan en Marieke.
De afgelopen sessies hebben we uitgebreid stilgestaan bij de momenten waarop hun relatie is gaan schuiven. Zowel Marieke als Johan vielen een aantal keren stil bij het horen van elkaars kwetsuren. Ze hadden echt geen flauw vermoeden dat deze gebeurtenis en het effect daarvan zo’n grote impact op hun relatie heeft gegenereerd. Beiden hadden zich in hun eigen loopgraaf verschanst en hadden de moed opgegeven dat hun relatie nog ten goede zou keren. Er hangt een verdrietige sfeer in de therapieruimte. Marieke zegt het ontzettend stom van zichzelf te vinden dat ze ‘het erbij heeft laten zitten’. Johan schudt verslagen zijn hoofd en zegt zich te schamen voor alles wat hij heeft aangericht en heeft nagelaten. Ik doe een poging om het te normaliseren door uit te leggen dat dit fenomeen zich in veel relaties voordoet. Als jullie hadden geweten hoe snel je elkaar kunt kwijtraken hadden jullie natuurlijk al veel eerder ingegrepen. Je zou er ook anders tegen aan kunnen kijken door vast te stellen dat het gezegde ‘beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald’ hier helemaal op van toepassing is. Nu is zaak om van elkaars vermeende tegenstanders elkaars medestanders te worden. Het goede nieuws is dat jullie al aardig op weg zijn dit te bereiken.
HART-analyse
De vorige keer hebben we afgesproken om vandaag een HART-analyse te maken. Ter voorbereiding heb ik ze de huiswerkopdracht toegestuurd voor fase 2, verlies en conflictverheldering. Ik heb ze daarin gevraagd na te denken over wat er verloren is gegaan in hun relatie, wat de impact daarvan is en wat ze nog aan elkaar zouden willen vragen.
Via het zogenaamde HART-model worden van beide partners de geleden verliezen ofwel de beschadigingen op de vier elementen van het HART in kaart gebracht. Deze vier elementen zijn: Houvast, Autonomie, Rechtvaardigheid en Toekomst. Ik teken op de flapover de vier letters H A R T en maak twee kolommen: een voor Marieke en een voor Johan. Vervolgens vraag ik wie zou kunnen aangeven wat hij heeft verloren tijdens de afgelopen periode binnen jullie relatie en onder welke element zou je deze willen plaatsen? Voor deze analyse neem ik ruimschoots de tijd. ‘Ken uw eigen valkuilen’ is bij deze exercitie geboden. Het is heel verleidelijk om de partners een handje te helpen door hun verliezen onder woorden te brengen. Het maken van een HART-analyse luistert nauw. Alleen de door hen geformuleerde verliezen worden genoteerd. Een aantal keren hebben Marieke en Johan de aanvechting om elkaar te bekritiseren en in de haren te vliegen. Ik parkeer deze neiging door er niet op in te gaan en te benoemen dat dit straks in fase 2 volop de aandacht krijgt die het verdient.
Beschadigingen in het hart
Na ruim een half uur beurtelings van Marieke naar Johan gepeddeld te hebben doe ik een stap terug om van een afstand te kunnen waarnemen wat deze HART-analyse ons laat zien. Aan de kant van Marieke staat bij het element Houvast: verlies van vertrouwen in Johan en het houvast dat ik altijd dacht te hebben in onze goede relatie, verlies van vertrouwen in mijn lijf. Bij Autonomie: verlies van mijn vrouw zijn, verlies van mijn zelfverzekerdheid en dat ik ertoe deed.
Bij Rechtvaardigheid: dat het niet eerlijk is dat ik eerst kanker krijg en dat mijn man vlucht in de porno, bij Toekomst heb ik verloren dat ik niet zeker weet of wij samen een toekomst hebben. Bij Johan staat bij het element Houvast: ik heb Marieke verloren, ik ben mezelf kwijtgeraakt, bij Autonomie: ik heb mijn zelfrespect verloren, en het beeld dat ik van mezelf had, bij Rechtvaardigheid: daar heb ik niets bij verloren maar bij Toekomst ben ik verloren dat mijn beeld over samen oud worden buiten zicht is geraakt.
Nieuw houvast
Ik vraag wat hun opvalt wanneer ze naar elkaars beschadigingen kijken? Johan reageert: “ik zie veel overeenkomsten en eigenlijk weinig verschillen” Marieke beaamt dit en zegt: “ik word er verdrietig van als ik zie wat we samen zijn verloren. Het voelt alsof ik opeens over mijn boosheid heen kijk naar het verlies”. Ik leg uit dat dit het effect is van het maken van een gezamenlijke HART-analyse. Wanneer alles gericht is op het oplossen van het conflict komt het verlies dat is geleden in het gedrang. Veelal hebben de partners geen idee waar de ander mee worstelt en wat bij hem of haar verloren is gegaan. Dat wat jullie beiden kwijt zijn geraakt binnen de turbulentie van jullie ‘relatie in slecht weer’ is ook datgene dat jullie verbindt. Sterker nog, dat geeft als het ware een nieuw houvast. Daar dient het over te gaan.
Conflict als gevolg van het verlies
De tragiek binnen relaties is dat de effecten van die akelige beschadigingen wel zichtbaar zijn. Vanuit wanhoop en teleurstellingen reageren mensen doorgaans met inadequaat, niet helpend gedrag. Daar heeft de ander last van zonder te weten waar dit gedrag uit voortkomt. Door de pijn van het verlies in kaart te brengen ontstaat er structuur binnen de chaos die is ontstaan. Hierdoor zijn de partners in staat zichzelf en de ander beter te begrijpen. Dat is de kracht van de HART-analyse!
Waar het hart vol van is…
Het kwartje lijkt te vallen. “Eigenlijk heel logisch” zegt Marieke. “Inderdaad, wat je zegt” reageer ik. “Maar kom maar eens op het idee om er op deze manier naar te kijken” zeg ik met een toon waarin, mag ik hopen, mijn grapje niet als ijdelheid wordt opgevat.
Ik hoef me geen zorgen te maken want Johan grapt er stevig overheen: “Waar het hart vol van is…”
Ontspanning
In ontspannen sfeer neem ik, in vertrouwen dat hun beschadigde HART zich de komende tijd zal herstellen, afscheid van ze.
-Tineke Rodenburg-