Marieke en Johan komen naar de intake
Op de dag van hun eerste afspraak is het onstuimig herfstweer. Druipend van de regen komen ze, bijna tegelijk, mijn praktijk binnenlopen. Ietwat onwennig nemen ze plaats. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ook ik zo’n eerste afspraak enigszins spannend vind. Mijn vurige hoop datgene te kunnen bieden wat helpend is, de ex-relatie vlot trekken, is daar debet aan. Relationeel gedoe, of dat nu tijdens de relatie is of na het beëindigen daarvan, betekent ellende en vreet energie. Een liefdevolle relatie, en dat geldt zowel voor liefdesrelaties als voor ‘partners in ouderschap’, is een buffer voor alles wat ons leven kan ontregelen. We ontkomen nu eenmaal niet aan tegenslagen gedurende ons leven, zoals ziekte, ongemak, kleine en grote verliezen. Indien dit echter plaatsvindt binnen een toch al turbulentie relatie is dat vaak de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen. Dat te veel stress slecht voor de gezondheid is en het welzijn van de mens negatief beïnvloedt, zal menigeen kunnen begrijpen.
Coping en hechting
Beiden overhandigen mij hun ingevulde coping en hechtingstijllijst. Dit biedt mij, als SCHIP-behandelaar, nuttige informatie. Johan blijkt vermijdend te zijn gehecht en heeft een palliatieve copingstijl. Marieke is veilig gehecht en een aanpakker. Ik leg ze meteen uit hoe dit in hun relatie tot onbegrip kan leiden. Marieke die aan de slag gaat en Johan die het probleem wil vermijden. Ik geef ze informatie mee waarin ze verder na kunnen lezen waarin ze verschillen en hoe dit uit kan werken in hun relatie.
Reden van de scheiding
Vervolgens vraag ik wie mij zou willen vertellen wat de reden is van hun scheiding en hun visie op de ontstane vechtscheiding. Marieke kijkt even terloops naar Johan en vraagt: “zal ik dan maar beginnen? We kennen elkaar al vanaf de middelbare school. Johan zat een klas hoger dan ik. Het was eigenlijk al snel duidelijk dat wij een stel werden. Na ons afstuderen zijn we gaan samenwonen en toen ons eerste kind kwam zijn we getrouwd. Achteraf gezien was dat de meest zorgeloze periode. We waren jong en mega ambitieus. We konden samen bergen verzetten en het leven lachte ons toe. Toen we ons tweede kind kregen veranderde dat. Het was een enorme huilbaby. Ons leven werd volkomen beheerst door het nooit aflatende, althans zo ervaarde ik dat, gekrijs. Ook al hield hij soms even op, dan zat dat hoge huilen nog in mijn oor. Johan en ik leefden volkomen langs elkaar heen. We grossierden doorlopend in wederzijdse verwijten. Het was nooit meer echt ontspannen en gezellig. Ik kreeg allerlei psychosomatische klachten waar Johan niets mee kon. Gaandeweg irriteerde hij me steeds meer door weg te duiken en niet thuis te geven als ik hem nodig had. In het begin van die periode gooide ik hem dit vaak voor de voeten. Maar in plaats van dat hij zijn best deed om mij te begrijpen leek het wel of hij me nog meer uit de weg ging. Kortom, mijn liefde verdween in het afvoerputje en ik besloot dat we maar uit elkaar moesten. Het initiatief kwam van mijn kant en Johan ging eigenlijk zonder protest akkoord. Toen het besluit was genomen namen gek genoeg de ruzies af. Na onze scheiding werden we een soort van goede vrienden. Johan deed allerlei klusjes bij mij en één keer per week aten we samen met het hele gezin. We gingen zelfs regelmatig een weekje met elkaar op vakantie en ook Sinterklaas vierden we met elkaar. Maar dat is allemaal verleden tijd, want Johan heeft een ander en heeft geen enkele boodschap meer aan mij. Niet alleen ik ben woest, maar ook de jongens voelen zich door hem aan de kant gezet. Ze willen niet meer naar hem toe en ik kan me dat heel goed voorstellen. Johan begrijpt dit niet en dat hij dat niet begrijpt begrijp ik weer niet. Hierdoor hebben we steeds hoogoplopende conflicten”.
Ze houdt de kinderen bij me weg
Johan luistert aandachtig naar hetgeen Marieke vertelt. Ik vraag hem om zijn versie te vertellen. “Het klopt wat Marieke zojuist heeft verteld. Ik begrijp echter niet wat het probleem is. We zijn ondertussen toch al ruim een jaar uit elkaar en ook nog op haar initiatief. Ik wil dat mijn kinderen net zoals daarvoor gewoon bij mij kunnen zijn. Ze zijn negen en elf jaar en geloven alles wat hun moeder zegt. Ik vind het moeilijk om te zeggen, maar soms denk ik dat ze de kinderen tegen mij opzet.” Ik bedank beiden voor hun uiteenzetting.
Door de ogen van de kinderen kijken
Tijdens de intakefase is het van belang de reden van de scheiding in kaart te brengen, de SCHIPaanpak uit te leggen en de condities voor een succesvol traject vast te leggen. Ik leg uit dat de SCHIPaanpak tijd en een stevige motivatie vergt van beide ex-partners. Ik onderstreep dat het geen sinecure is om met je ex om de tafel te gaan zitten en dat daar lef voor nodig is. Er zit geen enkele garantie op het slagen van deze aanpak. Maar als het lukt dan geef je jezelf, je ex en jullie kinderen het mooiste cadeau dat je kunt krijgen, namelijk: een gelukkige toekomst en een grotere kans dat nieuwe relaties niet opnieuw in een scheiding belanden. De SCHIP-aanpak vraagt inzet van beiden.
De SCHIPaanpak
Het traject verloopt via vijf fases: Fase 1 Samenkomen, Fase 2 Conflict en verliesverheldering, Fase 3 Helpend horen, Fase 4 Integratie en Fase 5 Partners in ouderschap. Iedere fase bestaat uit 2 tot 3 sessies. Vanaf fase 2 krijgen de ex-partners, ter voorbereiding op iedere sessie, huiswerkopdrachten mee. Het moge duidelijk zijn dat het maken van deze opdrachten een absolute voorwaarde is voor de slagingskans van het traject.
Kinderen buiten beschouwing
Uniek aan deze aanpak is ook dat we de kinderen buiten beschouwing laten. De SCHIPaanpak stelt dat het pas echt goed komt met de kinderen wanneer hun ouders weer met elkaar in verbinding staan. Gangbare aanpakken sporen de ex-partners aan om toch vooral door de ogen van hun kinderen te kijken in de verwachting dat de ruzies zullen stoppen. Als het zo simpel was, dan zouden we inmiddels een afname van het aantal vechtscheidingen moeten waarnemen. Helaas zien we het percentage vechtscheidingen alleen maar toenemen. De focus van de meeste aanpakken is gericht op de toekomst. Dat echtscheiding rouw genereert, daar is men het ondertussen wel over eens. Maar stelt men, de relatie is voorbij en het is zaak om naar de toekomst te kijken.
Echtscheiding nummer 3 op stress lijst
De SCHIPaanpak kijkt daar anders naar. Wanneer we de drie belangrijkste stressoren in ogenschouw nemen, die dingen waardoor mensen ontregeld raken, dan staat op de 1e plaats: het overlijden van een dierbare. Op de 2e plaats een echtscheiding en op de 3e plaats verlies van baan of een verhuizing. Als we ervan uit gaan dat we geen relaties aangaan met de bedoeling deze te verbreken, is het in wezen volstrekt onnatuurlijk dat twee mensen die zich ooit zo met elkaar hebben verbonden de rouw en het verdriet over de voorbije relatie individueel verwerken. Rouwen doen we namelijk altijd in interactie met onze naaste omgeving. We hebben die ander nodig om weer op verhaal te komen en betekenis te kunnen geven aan datgene wat we hebben verloren.
Partners in ouderschap
De SCHIPaanpak biedt de mogelijkheid te reconstrueren hoe het komt dat de relatie tot een breuk heeft geleid. De ex-partners hoeven elkaar zeker niet los te laten maar gaan als het ware een nieuwe verbinding aan met elkaar. Dit is een verbinding die recht doet aan de nieuw ontstane situatie: ‘partners in ouderschap’.
Ik vraag of deze informatie, voor dit moment, voldoende basis biedt om een afspraak te maken om Fase 1 te kunnen starten. Johan en Marieke stemmen hiermee in.
Goed afsluiten
Inmiddels is de regen gestopt en schijnt er een flauw zonnetje. Ik zeg dit te beschouwen als een goed voorteken voor een succesvol SCHIP-traject. Beiden schieten in de lach en dat resulteert in een ontspannen afscheid.
-Tineke Rodenburg-