Met de seizoenen mee
Bij binnenkomst excuseren ze zich allereerst voor hun, bijna tien minuten, vertraging. Vandaag is de eerste dag dat er nachtvorst is opgetreden waardoor ze beiden hun auto moesten schoonkrabben. We staan even een moment stil bij het prachtige uitzicht vanuit mijn praktijk. Alles is wit en in combinatie met het flauwe zonnetje dat over het weiland met schaapjes schijnt, trekt het een ieders aandacht. Ik benoem hoe hoopvol het is dat wat er ook in ons leven gebeurt de seizoenen zich er niets van aantrekken. De natuur verloopt in vaste opeenvolgende patronen. De parallel met de SCHIPaanpak is hierbij eenvoudig te trekken.
Wisselwerking conflict en verlies
Want dit proces, hoe toepasselijk, verloopt doorgaans ook in golven.
Met name fase 2 wordt gekenmerkt door oplaaiende conflicten die vervolgens worden ‘afgeblust’ door de focus te verleggen naar het onderliggende verlies. Dat neemt niet weg dat er soms stevige noten worden gekraakt tussen de ex-partners. De impact van de verliezen op het gedrag van beiden kan namelijk groot zijn. Maar als ze in staat zijn dit te herkennen ontstaat er wederzijds begrip.
Niet geheel onbelangrijk daarbij is dat men zichzelf ook beter gaat begrijpen, want dit is doorgaans de opmaat voor een nieuwe verbinding.
De verschillende percepties en de betekenis die daaraan wordt gegeven leiden tot afstand en niet helpend gedrag. En zo raken de ex-partners verstrikt in een vicieuze cirkel van actie en reactie waarmee ze beiden niet kunnen stoppen en waarvan een gevoel van moedeloosheid het gevolg is. Vanuit die moedeloosheid en de grote behoefte dat deze destructieve dynamiek stopt wensen ze elkaar veelal van alles toe. Er ontstaat de hoop dat er wellicht vanuit ‘hogerhand’ iemand ingrijpt om deze energievretende impasse op de een of andere manier te doorbreken.
In fase 3: Helpend Horen, gaan ze ‘onder de oppervlakte’ op zoek naar de dieper gelegen gedachten en gevoelens. Een van de eerste vragen van de huiswerkopdracht luidt als volgt: ‘Welke gedachten en gevoelens heb je wel eens waarvan je denkt: als hij/zij dat eens zou weten. Gedachten en gevoelens waar je je misschien voor schaamt of waarover je je schuldig voelt?’. Het is in feite niet de vraag of ze deze gedachten wel dan niet hebben, maar veel meer welke het zijn. Want ook al weten ze doorgaans niet wat de ander hen toewenst, ze zijn ze wel voelbaar. Het gezegde: ‘als blikken zouden kunnen doden’ behoeft hierbij geen betoog.
Schaamtevolle gedachtes
Ik vraag hen hoe het was om deze opdracht te maken? Johan reageert: ”ik vond het een lastige opdracht. Hoewel het me wel is gelukt zit ik niet te springen om hem hier te delen”. Ik richt me naar Marieke, en jij? Marieke staart naar de grond terwijl ze bijna fluisterend zegt: “ik heb er echt mee gezeten. Het was confronterend en schaamtevol. Ik zie er ook tegenop het hardop te vertellen”.
“Fijn dat het jullie dus wel gelukt is en bedenk wat jullie ook hebben opgeschreven het zijn maar gedachten hè. Wie wil beginnen?”.
Johan neemt een stevige hap adem en zegt: “Ik heb wel eens gedacht verdween je maar uit mijn leven zodat ik nooit meer last van je zou hebben. En…ik heb zelfs wel eens gedacht, was je maar dood…of zoiets”.
En jij Marieke?
Marieke zegt: “Het is heel erg maar ik heb wel eens gehoopt dat hij samen met die vrouw tegen een boom zou rijden. En dat zij het niet zou overleven, maar Johan levensgevaarlijk gewond eruit zou komen. Ik zou hem dan natuurlijk verzorgen en dan zou hij weer van mij gaan houden en zo zouden we weer samenkomen”.
Valkuil voor de behandelaar
Een grote valkuil voor mij als behandelaar is om inhoudelijk in te gaan op datgene dat de ex-partners hebben opgeschreven. Dat doe ik dus niet. Ik vraag hoe het voor hen beiden is nu het gezegd is. Unaniem ervaren ze het als opluchting. Nu het is uitgesproken krijgt het lucht. Alles wat zich afspeelt in de duistere spelonken van onze geest loopt de kans uit te groeien tot grote proporties. Alles wat de ruimte krijgt heeft de kans te vervliegen en op te lossen in het grotere geheel.
Niets blijft
Ik herdefinieer hun schaamtevolle gedachten in een positieve en werkbare context door nogmaals te benadrukken dat het ‘maar’ gedachten zijn en dat zij natuurlijk nooit zouden hebben gewild dat deze gedachten bewaarheid zouden worden. Uiteindelijk hebben zij ooit veel van elkaar gehouden en blijven ze ten eeuwigen dage de vader/moeder van hun kinderen. Dat ze deze gedachten wel hadden geeft veel meer hun diepste wanhoop weer, het niet meer weten hoe het schip de wal ooit nog zou moeten doen keren.
Hoe vreemd het ook moge klinken, het uitspreken van deze schaamtevolle gedachten draagt bij aan het herstel van vertrouwen en verbinding. Het is alsof de emotionele pijpleidingen van beiden zijn doorgeblazen waardoor er ruimte komt voor een ander narratief, een ander verhaal, een andere betekenis.
Niets is blijvend, alles is aan verandering onderhevig en biedt, als je er tenminste oog voor hebt, een nieuw perspectief. Inmiddels is de rijp buiten op het land verdwenen.
-Tineke Rodenburg-